Μπορεί να προκύψει λευκός καπνός από την τηλεδιάσκεψη των 27 αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων της Ε.Ε. την Πέμπτη σχετικά για την κοινή χρηματοδότηση της ανάκαμψης των κρατών-μελών μετά την πανδημία;
Η συμφωνία-πακέτο των 540 δισ. ευρώ στο Eurogroup της 9ης Απριλίου επετεύχθη μετά κόπων και βασάνων, επιστρατεύοντας τη μέγιστη δυνατή ασάφεια σχετικά με το πιο δύσκολο ζήτημα – το Ταμείο Ανάκαμψης για την επόμενη μέρα.
Συγκεκριμένα, συμφωνήθηκε να εξεταστούν «καινοτόμα χρηματοοικονομικά εργαλεία» υπό τον όρο της «καθοδήγησης των ηγετών» και της αναγνώρισης των χρηματοοικονομικών και πρακτικών ζητημάτων που προκύπτουν. Το Ταμείο, σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν του Eurogroup, θα είναι «προσωρινό», «στοχευμένο» αλλά και «ανάλογο του ασυνήθιστου κόστους της τρέχουσας κρίσης» – κόστος το οποίο πρέπει «να διαχυθεί στον χρόνο μέσω της κατάλληλης χρηματοδότησης». Τα εργαλεία που θα επιστρατευθούν θα πρέπει να είναι «συμβατά με τις Συνθήκες της Ε.Ε.».
Η διατύπωση αφήνει ανοικτή την πόρτα στην κοινή έκδοση χρέους – οριακά. Εκκρεμεί μεταξύ άλλων η σχέση του νέου ταμείου με τον νέο κοινοτικό προϋπολογισμό (Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-7), που αναφέρεται στο ανακοινωθέν ότι θα παίξει «κεντρικό ρόλο» στην ανάκαμψη (οι διαπραγματεύσεις επί του ΠΔΠ πρέπει να ολοκληρωθούν πριν το τέλος του έτους, αλλά η έκτακτη σύνοδος που έλαβε χώρα στα τέλη Φεβρουαρίου για το σκοπό αυτό έληξε χωρίς συμφωνία). Η αναφορά στις ευρωπαϊκές Συνθήκες μειώνει περαιτέρω το περιθώριο ελιγμών για τους υποστηρικτές των ευρω-ομολόγων, αλλά τα περί «ασυνήθιστου» (extraordinary) κόστους της κρίσης παραπέμπουν στην ανάγκη το ταμείο να είναι ογκώδες.
Η αρχική πρόταση για το Ταμείο Ανάκαμψης ήταν γαλλικής έμπνευσης και μιλούσε για «από κοινού και εις ολόκληρον» (joint and several) εγγυήσεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. (η πεμπτουσία του ευρω-ομολόγου) για την κοινή έκδοση χρέους. Το Ταμείο, σύμφωνα με την αρχική γαλλική πρόταση, θα ήταν εκτός του πλαισίου του ΠΔΠ. Σε συνέντευξη σε ανταποκριτές ευρωπαϊκών εφημερίδων, μεταξύ των οποίων και η «Κ», την περασμένη εβδομάδα, ο υπουργός Οικονομίας και Οικονομικών της Γαλλίας Μπρινό Λεμέρ έθεσε ως ενδεικτικό μέγεθος το 1 τρισεκατομμύριο ευρώ, το οποίο θα κατανεμηθεί στα κράτη-μέλη ανάλογα με το βαθμό στον οποίο θα έχουν πληγεί από την πανδημία.
Στην ίδια συνέντευξη, ωστόσο, ο κ. Λεμέρ δήλωσε ότι η Γαλλία είναι ανοιχτή στη λιγότερο φιλόδοξη δυνατότητα εγγυήσεων τύπου ESM για την κοινή έκδοση χρέους (όπου η κάθε χώρα εγγυάται το δικό της μερίδιο ανάλογα με το μέγεθος του ΑΕΠ της). Επιπλέον, είπε ότι η χώρα του δεν αποκλείει το ενδεχόμενο το νέο Ταμείο να αποτελέσει μέρος του νέου κοινοτικού προϋπολογισμού.
Σήμερα είδε το φως της δημοσιότητας η ισπανική εκδοχή του Ταμείου Ανάκαμψης. Σύμφωνα με αυτήν, το νέο εργαλείο θα αντλήσει πόρους – 1 με 1,5 τρισ. ευρώ – μέσω «ομολόγων εις το διηνεκές» (perpetual bonds) – που θα εκδώσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή με την εγγύηση του κοινοτικού προϋπολογισμού (μην αυξάνοντας τα επίπεδα χρέους των κρατών-μελών). Τα χρήματα αυτά θα διατεθούν στη συνέχεια σε βάθος 2-3 ετών στα κράτη-μέλη ως επιχορηγήσεις (όχι δάνεια), με κριτήρια που συνδέονται με το υγειονομικό και οικονομικό κόστος της πανδημίας και με «ειδική έμφαση» σε τομείς που θα έχουν πληγεί δυσανάλογα, όπως ο τουρισμός και οι μεταφορές. Οι τόκοι των ομολόγων, σύμφωνα με την ισπανική πρόταση, πρέπει να καταβάλλονται «στο μέγιστο δυνατό βαθμό» από τα έσοδα πανευρωπαϊκών φόρων (π.χ. φόρος άνθρακα), αλλά μπορεί η πληρωμή τους να βασιστεί και στο νομισματικό εισόδημα των κεντρικών τραπεζών της Ευρωζώνης.
Σχετικά με το ΠΔΠ, η Ισπανία ζητά να προσαρμοστεί (ανοδικά προφανώς) ώστε να μπορέσει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην υπέρβαση της κρίσης. Η Μαδρίτη ζητά οι υφιστάμενη κατανομή πόρων για τη Συνοχή και την ΚΑΠ να διατηρηθούν και οι δαπάνες για την πανδημία να προστεθούν σε αυτές. Οι Ισπανοί είναι ανοιχτοί στην ιδέα το Ταμείο Ανάκαμψης να ενταχθεί στο ΠΔΠ.
Σε συνεντεύξεις τους τις προηγούμενες μέρες, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Ιταλός πρωθυπουργός Τζιουζέπε Κόντε μίλησαν με δραματικούς όρους για το διακύβευμα της Πέμπτης και την ανάγκη να συμφωνηθεί «η έκδοση κοινού χρέους με κοινές εγγυήσεις», όπως το έθεσε ο κ. Μακρόν στους Financial Times. Οι σκληροί του Βορρά, εν τω μεταξύ, επιμένουν ότι το αποτέλεσμα του Eurogroup βύθισε το εγχείρημα αυτό, ενώ η Άγκελα Μέρκελ συνεχίζει να διακηρύττει την αντίθεσή της στα ευρω-ομόλογα.
Επιφανειακά, μοιάζει με συνταγή για αδιέξοδο. Ωστόσο οι Γάλλοι ξεκαθαρίζουν πλέον ότι δεν μιλούν για ευρω-ομόλογα με την ανόθευτη έννοια του όρου και ότι θα τους καλύψει οποιαδήποτε μορφή κοινής έκδοσης χρέους, αρκεί να είναι επαρκούς μεγέθους και να είναι εστιασμένη στις επενδύσεις που θα είναι αναγκαίες για την ανάκαμψη της Ευρώπης. Οι Ισπανοί έχουν παρουσιάσει μία ενδιαφέρουσα παραλλαγή, που δεν περιέχει στοιχεία που αποτελούν κόκκινο πανί για τους «φειδωλούς» του Βορρά. Η καγκελάριος σήμερα δήλωσε ότι το άρθρο 122 της Συνθήκης για τη Λειτουργιά της Ε.Ε. μπορεί να αξιοποιηθεί για την έκδοση ομολόγων, ότι το ΠΔΠ χρειάζεται «εντελώς διαφορετικές χρηματοοικονομικές δυνατότητες» για να αντιμετωπιστεί η πανδημία και ότι η Γερμανία «θα συμμετάσχει σε μέτρα αλληλεγγύης πέρα από το πακέτο των 500 δισ. ευρώ».
Το κλειδί θα είναι αν η κ. Μέρκελ είναι διατεθειμένη να συναντήσει τον κ. Μακρόν πιο κοντά από τα μισά του δρόμου και να δεσμευθεί σε ένα πόσο κοντά σε αυτά που συζητιούνται. Αυτό ενδεχομένως να μην συμβεί την Πέμπτη, ενώ αν συμβεί δεν θα είναι το τέλος της διαπραγμάτευσης (ελάχιστα έχουν ειπωθεί, για προφανείς λόγους, για το πώς θα κατανεμηθούν οι πόροι που θα αντληθούν και πώς θα γίνει η παρακολούθηση των δαπανών). Αλλά είναι το κρίσιμο επόμενο βήμα.
Source link